1. Jouw wil is wet
Denk groot! Bouw groot! Robert Moses was een Amerikaanse stadsplanoloog. Hij had veel invloed op de stedelijke ontwikkeling van New York vanaf de jaren 30 van de vorige eeuw.
De snelwegen, bruggen en parken in New York – en de stranden op Long Island – kwamen op de plek waar hij ze wilde hebben. Meer dan 250.000 mensen werden uit hun huis gezet vanwege deze wegen en nog eens 250.000 mensen werden gedwongen uitgezet vanwege andere stedelijke vernieuwingsprojecten. Maar dit alles liet Robert Moses koud.
2. Steekpenningen & drukmiddelen
Veel betaalbare appartementen voor armere inwoners van New York, veelal immigranten, werden met veel druk ontruimd. De biograaf Robert Caro beschrijft hoe Moses de uitzettingsbevelen een ‘formeel en gerechtelijk tintje’ gaf om zo uitzetting te versnellen.
Dezelfde biograaf onthulde dat één enkele keer steekpenningen hebben geholpen om zijn koers van snelwegen wel te laten verleggen. Een multimiljonair genaamd Otto Kahn betaalde Moses in het geheim 10.000 dollar zodat de Northern State Parkway niet zijn privé golfterrein doorkruiste. In ‘The Power Broker’. ).
3. Vergeet de politiek
Een moeilijke voor mij om op te schrijven, maar toch: Robert Moses was in de 20e eeuw machtiger dan alle gekozen burgemeesters en gouverneurs van New York tezamen. Hij had veel macht en deed wel aan politiek, maar was nooit ergens voor gekozen. Dus; vergeet het democratisch gekozen bestuur.
“(…) during the decades of his power he used that power to bend the city’s social policies to his philosophical beliefs, skewing, often despite the wishes of its mayors and other elected officials, the allocation of the city’s resources to the benefit of its middle, upper-middle, and upper classes at the expense of the city’s lower middle class and its poor, and particularly at the expense of the new immigrants.” Robert Caro in Working, (2019).
4. Zorg dat er over je gesproken wordt
Zorg voor een controversiële legacy. Zorg ervoor dat er 100 jaar later nog over je viaducten en bruggen gesproken wordt. Wees een voorbeeldverhaal, of beter nog, een parabel, een saga.
Robert Moses’ parkways van New York City naar de stranden van Long Island kregen hele lage viaducten. Zo laag dat alleen personenauto’s er onderdoor konden. Iedereen die destijds aangewezen was op het openbaar vervoer, de facto de zwarte en arme inwoners van de stad, konden niet – in ieder geval niet langs deze wegen – de stranden van Long Island bereiken.
Dit artikel van de Washington Post demonstreert dat de lage viaducten nog steeds controversieel zijn. En voor de filosofen in mijn netwerk: jullie kennen vast de klassiekers (‘Do artifacts have politics’ van Landon Winner uit 1980, “Do politics have artifacts”) van Joerges Bernward uit 1999 – allemaal geïnspireerd op Robert Moses’ parkways. Natuurlijk, artifacten ‘doen aan politiek’, maar laten we vooral de grote man niet vergeten die dit allemaal op zijn geweten heeft.
Ten slotte
Discussies over de ‘verschuiving van de macht’ van de politiek naar uitvoeringsorganisaties of semipublieke of private partijen zijn dan wel actueel, maar, die verschuiving is niet nieuw, zo laat dit voorbeeld van de stadsplanoloog Robert Moses zien. En nog iets serieuzer; ik zou natuurlijk niemand aanraden zo te zijn als deze man, zo gewetenloos, hardvochtig, zo hard voor de machtelozen. Maar dankzij hem is New York City wel iconisch geworden, groots en meeslepend, en daar hebben heel veel mensen van geprofiteerd…Maar ja, de manier waarop…
De uitdaging voor ons allemaal lijkt daarmee te zijn; hoe kunnen we verantwoordelijkheid en impact samen laten gaan? En dat is bij uitstek niet alleen een vraag voor bestuurders, maar een vraag voor iedereen die bouwt en sleutelt aan de inrichting van onze samenleving.
